ورق گالوانیزه

پس از تولید، ورق نورد سرد شده یا مستقیما به بازار انتقال پیدا می کند و یا جهت مصارف بیشتر به خط تولید دیگری منتقل می شود تا ورق گالوانیزه یا روی اندود تولید گردد. محصول اولیه ی ورق گالوانیزه ورق سخت یا Full hard می باشد که برای تهیه ی ورق ها از عملیات آنیل در دما و زمان های مختلف استفاده می شود که ممکن است جزو استانداردهای کلی ورق سردهای تولید شده در کشور نباشد. ورق سرد بر اساس نوع فعالیت ثانویه، شامل موارد زیر می‌شود:


ورق گالوانیزه

ورق فولادی گالوانیزه با فدا کردن بالاترین لایه ساخته شده از روی در برابر تخریب مقاومت می کند تا با تخریب محیطی که می تواند منجر به سوراخ شدن سطح شود مبارزه کند. سازه های فولادی گالوانیزه به طور گسترده ای برای سازه های بیرونی مانند موانع تصادف، تیرهای لامپ، نرده ها، ساختمان ها، نماها و سقف ها در جامعه شهری معاصر استفاده شده است. توليد ورق گالوانيزه به روش غوطه وري داغ و به صورت پیوسته یا الکتروگالوانیزاسیون مي باشد. مزيت این روش گالوانیزه غوطه وری داغ بر روش های دیگر، مقرون به صرفه بودن ، امکان ایجاد ضخامت های بالای پوشش ، استحکام بالا و چسبندگی پوشش گالوانیزه به ورق فولادی می باشد. كلاف هاي سرد خام در بخش ورودي خط توسط ماشین جوش از نوع مقاومتی به یکدیگر متصل شده و به صورت يك نوار پيوسته به خط ارسال مي گردند. ورق فولادی گالوانیزه گرم بر روی خطوط روکش پیوسته روی به صورت نورد سرد یا گرم به صورت کلاف تولید می شود. پس از خروج ورق از حوضچه، لايه نازكي از فلز روي بر هر دو سطح آن مي نشيند. بلافاصله پس از خروج ورق از مذاب جت هوا به سطح ورق برخورده و ضخامت پوشش را تنظيم می نمايد. ورق های آغشته به روی در آب سرد فرو رفته و در نهایت سطح ورق تثبیت می شود. ضخامت ورق تولید شده از نورد گرم از 2.01 تا 3.0 میلی متر متغیر است در حالی که ضخامت ورق نورد سرد بین 0.27 تا 2.0 میلی متر است. بنابراین مراحل تولید ورق فولادی گالوانیزه بدین صورت می باشد:



1. مرحله جوشکاری: در این مرحله اگر ورق به صورت رول نباشد ابتدا به صورت رول به یکدیگر جوش خورده و در نهایت کلاف وارد خطوط نورد می شود.
2. مرحله شستشو: در این مرحله ورق توسط برس و آب گرم یا توسط مواد شیمیایی مانند اسید سولفوریک داغ رقیق شده شسته شده و کلیه آلودگی ها و چربی های موجود در سطح ورق پاک شده و سطح ورق عاری از آلودگی می شود.
3. غوطه وری در محلول: سپس فولاد در یک محلول آبی (معمولاً کلرید روی آمونیوم) غوطه ور می شود.
4. مرحله خشک کاری: در این مرحله سطح ورق شسته شده توسط هوای داغ خشک شده و وارد مرحله بعدی می شود.
5. مرحله حرارت دهی: پس از مرحله خشک کاری ورق ها وارد کوره آنیل یا اتمسفر محافظ می شوند و در مراحل مختلف پیش گرم، هم دمایی و خنک کنندگی قرار می گیرند.
6. مرحله غوطه وری: این مرحله مهمترین مرحله در گالوانیزاسیون است. ورق فولادی در حمامی از روی غوطه ور شده و دو طرف ورق با روی پوشانده می شود و لایه نازکی از روی سطح آن را کاور می کند.
7. مرحله خنک کاری: با استفاده از جت هوا ورق خنک شده و براساس سرعت حرکت جت میزان ضخامت ورق قابل تنظیم است. ورق های آغشته به روی در آب سرد فرو رفته و در نهایت سطح ورق تثبیت می شود.
8. مرحله خشک کاری: در این مرحله ضخامت ورق توسط دستگاه های ضخامت سنج اندازه گیری شده و میزان صافی و زبری ورق سنجیده می شود و توسط نورد پوسته‌ای اصلاح می گردد.
9. مرحله کروماته کردن: برای جلوگیری از شوره زدن ورق این مرحله انجام می شود و این مرحله باعث تثبیت فلز روی روی ورق می گردد.
10. مرحله روغن کاری: در این مرحله با استفاده از دستگاه الکترواستاتیک سطح ورق با روغن پوشانده می شود. این روغن به عنوان یک لایه محافظ عمل می کند و سبب محافظت ورق در برابر رطوبت می گردد. در آخرین مرحله ورق‌ها بسته بندی شده و آماده ارسال می شوند.



با گالوانیزه کردن، حفاظت از سازه های فولادی جهت مقاومت در برابر خوردگی امکان پذیر می شود. محافظت در برابر خوردگی که توسط پوشش‌های مبتنی بر روی به دست می‌آید در نتیجه اثر گالوانیکی است، زیرا روی نسبت به آهن آندی است که باعث می‌شود در محیط آبی یا مرطوب به عنوان یک فلز قربانی عمل کند. ورق های فولادی گالوانیزه سطح براق و ویژگی های شکل پذیری عالی داشته و علاوه بر این مقاومت در برابر پوسته شدن و جلوگیری از ذوب پوشش از جمله ویژگی های بارز آن ها می باشد. وجود آب معمولاً سرعت خوردگی را افزایش می دهد و محصول اولیه خوردگی هیدروکسید روی است که بیشتر از طریق اثر برخی آلاینده های هوا تبدیل می شود. با این حال، توجه به این نکته بسیار مهم است که رطوبت محیط به روی محافظت نشده نفوذ می کند و فولاد را در معرض خوردگی روی سفید قرار می دهد که به عنوان "زنگ سفید" نیز شناخته می شود. زنگ سفید نتیجه واکنش الکترولیتی است که در زمانی که آب بدون اکسیژن وجود دارد در ورق های فولادی رخ می دهد. زنگ قرمز زمانی رخ می دهد که پوشش روی به طور کامل از پشت بستر فولادی جدا شود. این چالش ها به طور مداوم طول عمر را کوتاه کرده و همچنین بر هزینه تعویض ورق ها تأثیر می گذارد.

تصویری از ورق گالوانیزه

شروع ترک ها در پوشش های گالوانیزه در نزدیکی سطح مشترک لایه پوشش فولادی اتفاق می افتاد و در نتیجه تنش های حرارتی که در نهایت به سمت لایه بیرونی پوشش منتشر می شود. با این حال، حساسیت لایه پوشش های گالوانیزه به انتشار ترک ناشی از تنش حرارتی را می توان با افزایش ضخامت پوشش به حداقل رساند. با این حال، پوشش‌های فولادی تنها با روی کشف شده‌اند که به اندازه ورق فولادی گالوانیزه با پوشش معدنی و آلی مؤثر نیستند. مشخص شد که آن ها دارای ویژگی های متالورژیکی منحصر به فرد و مقاومت در برابر خوردگی بهتر در شرایط آب و هوایی مخرب هستند. در همین راستا، ورق های فولادی پوشش داده شده Galvalume (فولاد پوشش داده شده با درصدی از Al-Zn) نیز خواص مکانیکی و الکتروشیمیایی بهتری از خود نشان داده اند مانند تنش تسلیم، استحکام کششی، ازدیاد طول کل کمتر و مقاومت به خوردگی در مقایسه با فولاد گالوانیزه. همچنین ورق فولادی با پوشش Galvalume حفظ ظاهری بهتری را در محدوده دمایی بالاتر در مقایسه با ورق های فولادی گالوانیزه دارند. علاوه بر این، مطالعه مقایسه ای رفتار خوردگی فولاد گالوانیزه انجام شده نشان داد که ورق سقف فولادی گالوانیزه در محیط های کربناته و کلرید شبیه سازی شده دچار خوردگی شده است. پوشش های کامپوزیت آلی یک لایه محافظ را تشکیل می دهند که می تواند مکانیسم خوردگی ایجاد شده در فولاد را تحت شرایط شدید مانند باران اسیدی یا وجود نمک محلول مهار کند. علاوه بر این، مخلوط یک رنگدانه از نوع فسفات با یک رنگدانه حاوی کلسیم باعث مهار خوردگی قابل توجه فولاد گالوانیزه در یک محیط تا حدودی اسیدی می شود.



❖ پارامترهای موثر بر ظاهر پوشش های فولادی گالوانیزه

ورق فولادی گالوانیزه برای کاربردهای مختلف استفاده می شود. Spangles (الگوی دانه برف مانند ویژگی معمول یک سطح گالوانیزه است. پوشش های روی با اسپنگل ها پوشش های تزئینی هستند. ظاهر پوشش تابعی از پارامترهای فولادی زیرلایه مانند ترکیب شیمیایی فولاد، شرایط سطحی مانند نقص سطح یا ناهمواری (مرتبط با نورد، و ساخت)، دمای حمام، زمان پوشش و سرعت پوشش و رفتار مکانیکی ورق سقف فولادی گالوانیزه خواص مکانیکی ورق سقف فولادی گالوانیزه رفتار آنها را تحت اعمال خارجی توصیف می کند.


خواص مکانیکی حیاتی عبارتند از:

استحکام:

این مقاومت ارائه شده توسط سقف است. ورق در هنگام اعمال بار خارجی استحکام ورق سقف تابعی از توانایی آن در تحمل نیروهای خارجی است. تنش روی ورق سقف فولادی می تواند فشاری، کششی، فشاری و کششی یا برشی باشد.

پلاستیسیته:

این توانایی ورق فولادی برای تغییر شکل دائمی تا حدی بدون پارگی است. تغییر شکل پلاستیک زمانی رخ می دهد که از حد الاستیک فراتر رود. به طور کلی، سطح پلاستیسیته با افزایش دما افزایش می یابد. پلاستیسیته یکی از خواص مواد است که در فرآیندهای شکل دهی ثانویه باید در نظر گرفته شود. پلاستیسیته تبدیل ورق فولادی گالوانیزه را به محصولی با شکل و اندازه های دلخواه از طریق اعمال گرما، فشار یا ترکیبی از گرما و فشار ممکن می سازد.

شکل پذیری:

این خاصیتی است که کشیدن فولاد را بر روی اعمال بار یا نیرو امکان پذیر می کند. فلز پایه ورق سقف فولادی گالوانیزه، فولاد ملایمی است که به شکل پذیری شناخته می شود که کشیدن با اکستروژن یا کشیدن سوراخ در قالب آماده را امکان پذیر می کند. شکل پذیری ورق فولادی با افزایش دما کاهش می یابد. ازدیاد طول و پارامتر کلیدی اندازه گیری شکل پذیری هستند.

چکش خواری:

چکش خواری عبارت است از قابلیت صاف کردن فولاد به ورق بدون انتشار ترک در طول فرآیند کار سرد و گرم. چکش خواری یک خاصیت فشاری است در حالی که شکل پذیری خاصیت کششی است. چکش خواری یک ماده با افزایش دما افزایش می یابد

شکنندگی:

شکنندگی ورق فولادی توانایی شکستن آن بدون اعوجاج دائمی است. پایه فولادی ملایم ورق گالوانیزه ترد کمتری دارد و این باعث می شود برخلاف شیشه ها و چدن، پس از تغییر شکل شکسته نشود.

چقرمگی:

این توانایی ورق های فولادی برای مقاومت در برابر تغییر شکل های الاستیک و پلاستیکی است. ورق فولادی گالوانیزه به دلیل وجود عناصر کمیاب آلیاژی درجه چقرمگی قابل توجهی از خود نشان می دهد. مقدار انرژی که ورق فولادی سقف گالوانیزه می تواند قبل از شکست جذب کند چقرمگی آن است.

تأثیر ضخامت و جرم پوشش بر روی پوشش ورق سقف فولادی گالوانیزه

در فرآیند غوطه وری داغ پیوسته، فرآیند با سرعت بالا انجام می شود و ضخامت و جرم پوشش توسط فرآیند کنترل می شود. ضخامت پوشش بر حسب گرم بر متر مربع یا میکرون اندازه گیری می شود. توانایی مقاومت در برابر تخریب ورق سقف فولادی گالوانیزه تابعی از ضخامت پوشش است. به عنوان مثال، برای هر شرایط محیطی، یک پوشش G90 بیشتر از یک پوشش G60 دوام می آورد در حالی که نگهداری، رنگ آمیزی و همه عوامل دیگر برابر هستند. G به معنای گالوانیزه است. اگرچه ضخامت پوشش بالاتر فولاد گالوانیزه باعث مقاومت در برابر خوردگی بهتر می شود، با این حال، می تواند منجر به شکل پذیری پایین ورق فولادی شود. از این رو، ضخامت پوشش باید برای دستیابی به ترکیب مطلوبی از مقاومت در برابر خوردگی و شکل پذیری ورق برای کاربردهای حیاتی سقف بهینه شود. ضخامت پوشش را می توان با اندازه گیری های جدا شده از زیرلایه فولادی اندازه گیری کرد. روش های دیگر تعیین ضخامت پوشش روی از طریق ضخامت سنج های مغناطیسی، توزین قبل و بعد از گالوانیزه و میکروسکوپ نوری (ASTM B 487) است. بنابراین، جرم پوشش باید با نظارت مؤثر بر ضخامت پوشش بهینه شود. در جدول زیر مشخصات عمومی ورق گالوانیزه آورده شده است.

همچنین جدول مقایسه استانداردهاي محصولات فولادي تخت بر حسب کاربرد نهایی نیز آورده شده است:

❖ رابطه ضخامت، عرض، طول، استحکام کششی و جرم پوشش روی موجدار

ضخامت پوشش متناسب با جرم پوشش است. با این حال، طول و عرض را می توان بر اساس مشخصات و هدف مورد نیاز انتخاب کرد. ضخامت پوشش های گالوانیزه گرم با ضخامت لایه های آلیاژ روی-آهن که هنگام واکنش فولاد با روی تشکیل می شوند تعیین می شود. لایه آلیاژی معمولاً 95% و 5% آهن است. پوشش های گالوانیزه ضخیم تر دوام بیشتری را ارائه می دهند. استحکام کششی لایه پوشش داده شده روی با افزایش ضخامت افزایش می یابد.